Gisteren maakte het Nobel committee bekend dat de Nobelprijs voor Medicijnen 2023 wordt toegekend aan Katalin Karikó en Drew Weissman voor hun baanbrekende onderzoek naar mRNA. De COVID-19 mRNA vaccins zijn omstreden vanwege bijwerkingen. Is deze Nobelprijs wel terecht?
Het onderzoek
Wat ik begrijp uit het persbericht is dat het onderzoek stamt uit 2005, toen Karikó en Weissman een techniek presenteerden die ervoor zorgde dat het lichaamsvreemde mRNA niet werd afgestoten en zelfs veel effectiever werd. Hierdoor was de weg vrij voor de toepassing van mRNA in therapeutische en preventieve medicijnen (vaccins). Deze konden nu op grotere schaal dan vroeger worden geproduceerd.
De killer-app (no pun intended) kwam echter pas in 2020, toen de wereld schreeuwde om een vaccin tegen COVID-19. In recordtijd kon dit worden gebouwd en op grote schaal worden geproduceerd. Inmiddels zijn vele miljarden doses van dit vaccin wereldwijd toegediend. Deze toepassing van hun onderzoek kwam dus pas veel later. Karikó is wel betrokken is bij het Duitse BioNTech, dat samen met Pfizer een COVID-19 mRNA vaccin ontwikkelde.
Omstreden
Ik denk dat je kunt zeggen dat niet zozeer het onderzoek van de Nobelprijswinnaars, als wel de (veel latere) toepassing daarvan in het COVID-19 vaccin omstreden is. De weg naar dit vaccin werd sterk verkort, teneinde een eind te kunnen maken aan de wereldwijde crisis. De lockdowns veroorzaakten immers enorme economische schade.
Wat ook veel kwaad bloed heeft gezet, was de onkritische houding van politiek en media ten aanzien van de risico’s verbonden aan het vaccin. Sterker nog, mensen die ervoor kozen het vaccin niet te nemen werden weggezet als asociaal en van openbare ruimtes uitgesloten. Ook hoor je nu al tijden geluiden over oversterfte, en het is niet duidelijk wat daarvan de oorzaak is.
Terecht?
Is deze Nobelprijs dan onterecht? Ik denk van niet. Alhoewel het terecht omstreden COVID-19 vaccin ontegenzeggelijk de aanleiding is geweest voor de toekenning, betreft het oorspronkelijke onderzoek vooral het wegnemen van drempels voor de toepassing van mRNA als medicijn. En ik begrijp dat het ook Karikó’s bedoeling was om vooral therapeutische toepassingen te maken en niet zozeer vaccins. De risicoafweging voor een kankerpatiënt is natuurlijk heel anders dan voor een gezond persoon.
Als ex-wetenschapper wil ik ook de stimulerende werking van iets als een Nobelprijs noemen. Vergelijk het met een Olympische gouden medaille. Het is de ultieme erkenning van de maatschappij voor vele jaren van hard werken. En dat hebben deze twee wetenschappers volgens mij ten volle verdiend, ongeacht wat er daarna met hun resultaten werd en wordt gedaan.